Filtry gwiazdkowe (dyfrakcyjne) w astropejzażu

Filtry gwiazdkowe, filtry dyfuzyjne dające efekt gwiazdek

Filtry w fotografii nocnej

W fotografii nocnej, a więc również astrokrajobrazowej, raczej nie zwykło się stosować filtrów podczas fotografowania. Są oczywiście wyjątki.
Jednym z nich są filtry, które służą do ochrony soczewek obiektywów. Są to wszystkie neutralne filtry oraz UV, które nie powinny w żaden sposób wpływać na fotografowany obraz. Z tym jednak różnie bywa. Te gorsze filtry potrafią wprowadzać zafarb lub być przyczyną powstawania flar i odblasków na zdjęciach. Na szczęście większość z nich jest jednak praktycznie neutralna.
Wszystkie za to mają jedną ogromną zaletę. Dzięki nim możemy się zdecydowanie mniej martwić o stan przedniej soczewki obiektywów. Możemy je praktycznie bezkarnie przecierać co w nocy przy osiadającej parze wodnej jest raczej nieuniknione.
Czasem jednak nawet w nocy warto sięgnąć po inne filtry.

Spajki czyli efekt dyfrakcji

Jednymi z takich filtrów są filtry gwiazdkowe, zwane również dyfrakcyjnymi. To właśnie dzięki zjawisku dyfrakcji (i interferencji) promieni świetlnych powstają na zdjęciach w miejscu punktowych źródeł światła charakterystyczne gwiazdki. Jednak aby otrzymać ten efekt tak naprawdę wcale nie jest potrzebny żaden filtr. Dyfrakcja jest zjawiskiem naturalnym i zachodzi zawsze. To jak będą wyglądały na zdjęciach gwiazdki, w dużej mierze zależy tego, jak mocne jest źródło światła oraz od budowy obiektywu, a w szczególności jego przesłony. To jak intensywny będzie to efekt, zależy od tego jak mocno taką przysłonę przymkniemy. Nie wdając się w szczegóły, to im większy ustawimy otwór przysłony, tym słabszy otrzymamy efekt. A im bardziej przymkniemy przysłonę, zmniejszając otwór, przez który przechodzą promienie świetlne, tym bardziej okazałe gwiazdki wygenerujemy na zdjęciu.
Tyle teorii. W praktyce, gdy robimy zdjęcia astropejzażowe, najczęściej korzystamy z niskich wartości przysłon. Jest to jak najbardziej zrozumiałe bo chcemy „złapać” jak najwięcej słabego gwiezdnego światła. Dlatego zazwyczaj nie obserwujemy charakterystycznego efektu gwiazdki zwanego potocznie w astrofotografii spajkiem. Chcąc go wygenerować na bardzo słabych źródłach światła, jakimi są gwiazdy, musimy się posłużyć stosownym filtrem.

Efekt zastosowania filtra gwiazdkowego (dyfuzyjnego). Po lewej bez filtra, po prawej z nakręconym filtrem czteroramiennym.

Efekt zastosowania filtra gwiazdkowego (dyfuzyjnego). Po lewej bez filtra, po prawej z nakręconym filtrem czteroramiennym.

Filtry gwiazdkowe

Filtr gwiazdkowy to tak naprawdę nic innego niż zwykłe szkiełko z regularnymi rysami na jego powierzchni. To właśnie ta regularna siatka rys odpowiada za wzmocnienie efektu dyfrakcji i generowanie promieni na każdym źródle światła, nawet bardzo słabym tak jak nasze gwiazdy. To ile ramion będą miały gwiazdki zależy od konstrukcji filtra a dokładniej od układu siatki nacięć. W sprzedaży są dostępne filtry pozwalające wygenerować gwiazdki o 4, 6, 8, czy nawet 48 ramionach. Niektóre filtry gwiazdkowe mają konstrukcję pozwalającą, podobnie jak to ma miejsce w przypadku filtrów polaryzacyjnych, na obracanie powierzchni z siatką nacięć. Pozwala to na łatwe ustawianie kierunków w jakich mają się ustawić promienie gwiazd na zdjęciach. To tak naprawdę detal, który można łatwo obejść lekko odkręcając filtr, który takiej opcji nie posiada.

Filtry gwiazdkowe - przykłady użycia

Efekt użycia rożnych filtrów gwiazdkowych na jasną Wenus. Od góry: bez filtra, filtr czteroramienny, filtr ośmioramienny.

Po co nam te gwiazdki?

Charakterystyczny efekt gwiazdek ma swoich zwolenników jak i przeciwników, ma swoje plusy i minusy. Jedno jest pewne, użycie filtra nadaje zdjęciom bajkowy charakter. Filtr świetnie podkreśla słabsze gwiazdy. Jaśniejsze gwiazdy jeszcze bardziej dominują w kadrze. Filtr gwiazdkowy jest idealnym rozwiązaniem gdy chcemy uwypuklić na niebie całe gwiazdozbiory, tak aby te charakterystyczne układy gwiazd były widoczne nawet dla osób, które nie interesują się astronomią. Kolejną zaletą jest podkreślenie naturalnej kolorystyki gwiazd bowiem generowane spajki są w kolorach źródeł światła.

Podobne kadry pokazujące wpływ użycia filtra gwiazdkowego.

Podobne kadry pokazujące wpływ użycia filtra gwiazdkowego.

Wszystko z umiarem

Używając filtra gwiazdkowego powinniśmy pamiętać o kilku rzeczach. Musimy unikać innych niż gwiazdy źródeł światła w kadrze. Najlepiej gdybyśmy w kadrze nie mieli niczego świecącego poza gwiazdami. O ile bardzo słabe światła gdzieś daleko na horyzoncie mogą pozostać niezauważone, to każde inne znajdujące się bliżej obiektywu źródło światła wygeneruje ogromną gwiazdę, która może zajmować sporą część kadru.
Jednak nie tylko na sztuczne światła powinniśmy uważać. Użycie filtra należy również rozważyć gdy w kadrze chcemy umieścić Wenus. Planeta jest na tyle jasnym i punktowym obiektem, że nawet bez filtra potrafi generować efekt gwiazdy. Z filtrem możemy uzyskać efekt mocno przesadzony, który może bardziej psuć zdjęcie niż dodawać mu uroku. Podobnie jest z Księżycem. Potrafi on generować na zdjęciu gwiazdę nawet gdy sam jest poza kadrem!

Piotr Potępa

Podobało się? Poleć lekturę znajomym! Polub Nightscapes na Facebooku! Masz jakieś pytania lub sugestie odnośnie tematu który powinienem poruszyć? Skomentuj lub napisz do mnie maila.

Może Ci się również spodoba

Skomentuj

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.